Zamek krzyżacki w Olsztynie

 

Region Warmii należy do obszarów charakteryzujących się unikatowymi zasobami dziedzictwa historyczno-kulturowymi.  Bogata przeszłość regionu pozostawiła po sobie wiele interesujących reliktów przeszłości. Należą do nich gotyckie zamki ceglane, fortyfikacje i mury obronne, kościoły barokowe, gotyckie i neogotyckie, a także cmentarze rzymsko-katolickie i przydrożne kapliczki. Wszystkie zabytki architektury i sztuki nadają dawnym Prusom wyjątkowego charakteru, odróżniającego ten region od innych części Polski.

Najcenniejszymi zasobami kulturowymi Warmii są niewątpliwie gotyckie zamki ceglane, będące pozostałościami po dawnym Księstwie Krzyżackim. Do najlepiej zachowanych zamków, które zostały zaadaptowane na cele turystyczne lub kulturowe należą zamki w Olsztynie, Lidzbarku Warmińskim, Fromborku i Reszlu. 

Jednym z najważniejszych obiektów, bardzo dobrze zachowanych,  jest zamek krzyżacki w Olsztynie, który został zbudowany w latach 1343-1353 i w owych czasach pełnił funkcję siedziby administratora dóbr ziemskich. Najsławniejszym z administratorów był Mikołaj Kopernik, który w latach 1516-1521 przebywał na zamku w Olsztynie. 

Warownia składała się z jednego skrzydła, położonego w północno-wschodniej części czworobocznego dziedzińca, oraz 40-metrowej okrągłej wieży usytuowanej w zachodnim rogu dziedzińca. Cały zamek otoczony był 12-metrowymi murami obronnymi, uzupełnionymi drugim pasem niższych murów, co sprawiło że stał się on bastionem broniącym dostępu do miasta. Dawny relikt przeszłości wówczas należał do kapituły warmińskiej i podlegał opiece Zakonowi Krzyżackiemu. Odgrywał strategiczną rolę w wojnach polsko-krzyżackich i w ciągu kilkuset lat przechodził z rąk do rąk, będąc w posiadaniu raz Polski raz Zakonu Krzyżackiego.

 Po II wojnie światowej zamek zmienił pierwotną postać, zniszczono podgrodzie i część murów obronnych, a odbudowano część pałacową. Zamek zaadoptowany został na cele kulturalne, a w jego murach powstało Muzeum Mazurskie, które dzisiaj nosi nazwę Muzeum Warmii i Mazur. Muzeum gromadzi pamiątki przeszłości regionu z zakresu archeologii, historii i numizmatyki, sztuki dawnej i współczesnej, rzemiosła artystycznego, piśmiennictwa oraz  kultury ludowej. W obiekcie organizowane są wydarzenia kulturalne m.in. w ramach Olsztyńskiego Lata Artystycznego i „Niedziele w Muzeum”, cieszące się ogromną popularnością. 

Na zamku znajduje się także stała wystawa kopernikowska, a na ścianach krużganku wisi własnoręcznie wykonana przez Mikołaja Kopernika, doświadczalna tablica astronomiczna.

 

Fot. 1. Zamek krzyżacki w Olsztynie

Źródło: Wystawa sztuki luterańskiej w olsztyńskim zamku, http://ro.com.pl/wystawa-sztuki-luteranskiej-w-olsztynskim-zamku/0196940 

Źródła:

1.Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie, http://muzeum.olsztyn.pl/1031,Zamek-Kapituly-Warminskiej.html (dostęp 9.04.2016 r.).

2.  Musiaka Ł., Funkcja turystyczna zamków państwa zakonu krzyżackiego w granicach Polski, Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013, s. 55-57.