Zamek prokuratorów krzyżackich w Barcianach
Budowę zamku murowanego na miejscu drewnianej zagrody rozpoczęto w 1377 roku. Założeniem wielkiego mistrza Winrycha von Kniprode, właśnie tutaj miało mieć miejsce nowe komturstwo. Zamek został zbudowany na niewielkim wzniesieniu otoczonym bagnami, co miało utrudnić zdobycie go, potencjalnym wrogom. W początkowych planach zamek składać miał się z czterech skrzydeł i pełnić funkcje reprezentacyjną. W późniejszych latach, w związku z przegraną wojną krzyżaków z wojskiem polskim, zmianie uległa funkcja, zredukowana do siedziby prokuratora. W związku z tym i plany budowy uległy zmianie, a w efekcie zbudowane zostały jedynie dwa skrzydła - reprezentacyjne wschodnie oraz północne, nieco niższe, niż początkowo zakładano. Pozostałe boki warowni zostały otoczone murami kurtynowymi, zamykając tym samym dziedziniec zamku. Na początku XV wieku w północno - wschodniej części dobudowano okrągłą basztę oraz fundamenty zachodniego skrzydła i czworobocznej baszty - których budowy nigdy nie ukończono.
Zamek będący siedzibą prokuratora, stanowił bardzo ważny punkt na mapie państwa krzyżackiego. Ze względu na bliskie sąsiedztwo Litwy, stanowił punkt wypadowy dla wojsk krzyżackich a jednocześnie punkt graniczny Prus Wschodnich. Na początku wojny trzynastoletniej w 1455 roku zamek został spalony, a w późniejszych latach, podobnie jak inne zamki krzyżackie, był miejscem walk i przechodził z rąk do rąk. Ciekawostką jest, że został zdobyty nawet przez chłopów zamieszkujących okoliczne wsie, którzy w ramach buntu napadli na słabo chronioną warownie i ją zdobyli.
Rys. 1. Rekonstrukcja zamku w Barcianach, https://medievalheritage.eu/pl/strona-glowna/zabytki/polska/barciany-zamek/, (dostęp 18.10.2022 r).
Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego właścicielem warowni zostali starości książęcy a sam zamek - ich siedzibą. W kolejnych stuleciach militarna funkcja zamku ustępowała gospodarczej, a do zamku został dobudowany spichlerz oraz ogromny budynek gospodarczy. Kolejne przebudowy i modernizacje spowodowały, że średniowieczna budowla utraciła po części swój gotycki charakter.
Od 1842 roku do końca II wojny światowej zamek był w posiadaniu prywatnego właściciela, który również przebudował zamek nadając mu charakteru folwarku, zaadaptował on również wysychające stawy otaczające zamek na ogrody. Po II Wojnie światowej w zamku rozmieszczono magazyny Państwowych Gospodarstw Rolnych, a w 1989 średniowieczna budowla trafiła w ręce Agencji Rynku Rolnego, w posiadaniu której była aż do 2001 roku, kiedy to właścicielem zamku ponownie został prywatny inwestor.
Do dzisiejszych czasów z pierwotnej gotyckiej budowli przetrwały mury czworobocznej budowli, wschodnie skrzydło z bramą wjazdową, okrągła narożna baszta oraz mury skrzydła północnego.
Źródła:
- Bohdan Guerquin, „Zamki w Polsce”, wyd. Arkady, Warszawa 1984, s.101.
- Narodowy Instytut Dziedzictwa, https://zabytek.pl/pl/obiekty/barciany-zamek-krzyzacki, (dostęp 17.10.2022 r.).
- Zamki Polskie, https://www.zamkipolskie.com/barciany/barciany.html, (dostęp 17.10.2022 r).
Komentarze
Prześlij komentarz