Adaptacja zabytków na cele kulturalne

 W dzisiejszym poście chciałabym poruszyć temat znaczenia adaptacji zabytków na cele kulturalne.  Polska jest krajem posiadającym wiele zabytków architektury i budownictwa. Według danych statystycznych Narodowego Instytutu Dziedzictwa, na terenie kraju istnieje ponad 134 tys. zabytkowych obiektów41. Niestety duża część zabytków nie może pełnić dawnych funkcji użytkowych, gdyż nie znajduje się na nie zapotrzebowania w dzisiejszym świecie. Budowle sakralne, kamienice i dworki, odpowiednio dostosowane do potrzeb ludzi zamieszkujących je lub z nich korzystających, mogą nadal pełnić swoje funkcje. Pozostałe relikty przeszłości takie jak: pałace, zamki, fortyfikacje, dawne bramy wjazdowe do miast, nie mają możliwości służyć swych dawnych funkcji. Obiekty te można jednak wykorzystać w inny sposób, dostosowując je do obecnych potrzeb i oczekiwań ludzi. 

Fot. 1. Zamek w Malborku

Źródło: https://pixabay.com/pl/photos/zamek-rzeka-zamek-w-malborku-chmury-6109587/, (dostęp 30.11.22 r.)

    Jedną z możliwości ich zagospodarowania jest adaptacja zabytków na cele kulturalne. Adaptacja zabytkowych budowli na cele kulturalne to szansa dla wielu dziedzin współczesnego życia. Konieczne jest odpowiednie dbanie i wykorzystanie potencjału, który posiadamy, aby istniejące zabytki mogły oglądać i podziwiać obecne oraz przyszłe pokolenia. Potrzebę taką widzi również Narodowy Instytut Dziedzictwa, który zachęca właścicieli pomników historii do odpowiedniego zagospodarowywania i dbania o te obiekty. Dowodem na to jest rozpoczynająca się kolejna edycja ogólnopolskiego konkursu „Zadbany Zabytek 2016” Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Generalnego Konserwatora Zabytków, adresowany do właścicieli i zarządców budowli wpisanych do rejestru zabytków. Celem konkursu jest promocja opieki nad zabytkami, wyróżnienie najlepszych rozwiązań użytkowych obiektów oraz najlepiej prowadzonych prac konserwatorskich.

    Wykorzystanie budowli zabytkowych w celu stworzenia ich nowych funkcji wiąże się z ich modernizacją, rekonstrukcją i pracami konserwatorskimi. Podejmując się takiego zadania trzeba pamiętać o przestrzeganiu wszelkich norm dotyczących renowacji obiektów zabytkowych, o których mowa w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z 23 lipca 2003 r. Ustawa ta przedstawia pojęcia zabytku, określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków, a także opisuje zasady, jakich trzeba przestrzegać podczas prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach. 

     Odpowiednie wykorzystanie obiektów będących pomnikami historii i kultury daje szanse i możliwości rozwoju społeczno - gospodarczego. Jednym z pomysłów na zagospodarowywanie obiektów zabytkowych jest tworzenie w nich muzeów, przeważnie z ekspozycjami związanymi z regionem, w którym obiekt się znajduje. To najpopularniejsza forma adaptacji budowli zabytkowych na cele kulturalne, jednak nie jest jedną. Popularnym sposobem wykorzystania posiadanego potencjału, jakim są często zamki, pałace czy fortyfikacje, jest przekształcanie ich w obiekty kulturalno-turystyczne. Takie ich zagospodarowanie daje największe szanse dla ochrony i opieki nad nimi, gdyż właściciele tych obiektów swoją markę budują na unikatowym w skali Polski czy nawet świata obiekcie. Starają się więc, w jak najlepszy sposób zrekonstruować budowle, by w ich murach można było poczuć się wyjątkowo i przenieść się do czasów ich świetności.

     Wymienione wyżej inicjatywy są bardzo ważne z punktu widzenia ochrony zabytków, ale także z punktu widzenia rozwoju regionu. Utworzenie w regionie muzeum, ośrodka rekreacyjnego czy też turystycznego, powoduje większe zainteresowanie wśród turystów danym regionem. Wraz z turystami do regionu wpływają środki finansowe, wydawane na korzystanie z produktów i usług turystycznych, ale również innych produktów i usług towarzyszących. Napędza to gospodarkę regionu, powstają nowe miejsca pracy w obiekcie turystycznym czy kulturowym, a także w innych sektorach gospodarki. Wymusza to rozwój całej infrastruktury technicznej w regionie, poprawia się estetyka miejscowości w celu stworzenia pozytywnego wizerunku. Inwestorzy zewnętrzni widząc możliwości rozwoju w danym regionie chętniej inwestują na tym obszarze. Zatrzymuje to migracje mieszkańców do większych ośrodków miejskich w celu poszukiwania pracy, co więcej osiedlają się nowi mieszkańcy zatrudnieni w bazie turystycznej oraz towarzyszącej. Wszystkie te działania pobudzają gospodarkę i mają pozytywny wpływ na rozwój regionu.

Źródła:

1. Narodowy Instytut Dziedzictwa. Rejestr Zabytków, http://www.nid.pl/pl/Informacje_ogolne/Zabytki_ w_Polsce - /rejestr-zabytkow/zestawienia-zabytkow-nieruchomych/( dostęp 30.11.2022 r.). 

2.  Zadbany Zabytek 2016, http://www.nid.pl/pl/Dla_wlascicieli_i_zarzadcow/Aktualnosci/news.php?ID=3025 (dostęp 30.11.2022 r.). 

3. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 roku o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dz. U. 2003 nr 162 poz. 1568, http://prawo.legeo.pl/prawo/ustawa-z-dnia-23-lipca-2003-r-o-ochronie-zabytkow-i-opiece-nadzabytkami/rozdzial-2_formy-i-sposob-ochrony-zabytkow/?on=24.10.2014 (dostęp 30.11.2022 r.).